معجون دواي بلغم/dav?-ye balqam/ 

اين دارو منسوب به امام جعفر صادق، عليه السلام، است.

شکل دارويي: معجون

موارد مصرف: دافع بلغم اعضا

توضيحات: رافع ترشي و نفخ معده، پوكي استخوان، سستي و ترهل بدن؛ دافع بلغم موجود در اعضا به ويژه معده و کبد.

آويشن: مفتح سدد و مقطع و مجفف و محلل رياح و بلاغم و ملطف اغذيه غليظ و مشهى غذا و منقي ريه و معده و جگر و امعا از رطوبات و بلاغم و مانع صعود ابخره به دماغ و دافع جشاى بلغمي و مسكن وجع ورك حادث از سردى و وجع مثانه و رحم و مدر بول و حيض و داراي قوت ترياقيت است‏.

سياهدانه: مسخن و مجفف رطوبات و منضج و مقطع اخلاط و جالى و مدر شير و بول و حيض‏ است.

زنيان: داراي قوت مجففه و ترياقيه و ملينه و محلل رياح است‏. جهت درد سينه و دفع رطوبات و تنقيه چرك و لزوجات آن و تفتيح سدد و تليين بطن و تحليل رياح و صلابت كبد و طحال و رفع مغص ريحى مفيد است. همچنين، جهت فواق (سکسکه) و قئ و غثيان و جشا و آروغ بدبو و تخمه و رياح و قراقر و هضم طعام و دفع فساد اشتها و بلت و برودت معده و كبد و احشا و عسر البول و حصات و استسقا مفيد بوده و مبهى و مسخن احشا و كبد و كليه و مثانه و مسكن مغص و مقوى و مسخن معده و كبد بارد و مدر بول و حيض و شير و عرق است.

مصطکي: ملطف و محلل و جالي و قابض و مقوى قُوى و اعضاى رئيسه و معده‏ است. همچنين آشاميدن آن جهت تقويت معده و امعا و كبد و كليه و خوش‏بوئى معده و برانگيختن اشتهاى طعام و كسر رياح و رفع سوءهضم و قراقر و فواق ريحي و تحليل رياح و تحريك جشا و ورم احشا و مغص‏ مفيد است.

در مجموع، ترکيبات اين دارو با تحليل، تجفيف، نضج، و تلطيف بلغم، در رفع بلغم موجود در اعضاي مختلف بدن به‌ويژه امعا و احشا مؤثر هستند. و نظر به اينکه بلغم از نقصان در هضم دوم به وجود مي‌آيد با برطرف کردن بلغم در جهاز هاضمه مي‌تواند بلغم موجود در اعضاي مختلف بدن را به تحليل ببرد. اين ترکيب، هاضمه را بهبود بخشيده و از تشکيل بلغم بيشتر پيشگيري مي‌کند، در نتيجه، رياح مجاري گوارشي کمتر مي‌شود و درد و قراقر ناشي از رياح بهبود مي‌يابد؛ سستي بدن ناشي از بلغم برطرف مي‌شود؛ کبد تقويت شده و اخلاط سالم و مناسب توليد مي‌کند؛ در نهايت، رفع بلغم باعث تفتيح سدد مي‌شود. اين فرايند مي‌تواند در ريه هم رخ دهد و اخلاط بلغمي موجود در سينه و ريه هم پاکسازي شود.  

اجزاء فراورده: آويشن، زنيان، سياه دانه، مصطکي، عسل

آثار دارو از ديد طب سنتي: مفتح سدد، محلل رياح و بلاغم، مجفف، مشهي، مسخن، جالي

مزاج کلي دارو: گرم و خشک

منع مصرف: در افراد مبتلا به خونريزي شديد از هريک از اعضاي داخلي مانند معده و روده، ريه، رحم و مجاري ادراري با احتياط و تحت نظر پزشک تجويز شود. 

در افرادي که به آويشن حساسيت نشان مي‌دهند با احتياط مصرف شود.

عوارض جانبي: به علت وجود زنيان، مداومت در مصرف اين دارو مي‌تواند باعث افزايش گرمي در افراد گرم مزاج شود.

تداخلات دارويي: جذب دارو در حالت ناشتا بيشتر است. مصرف ترشي‌ها، ماست و دوغ مي‌تواند اثر دارو را کاهش دهد.

دستور مصرف: نيم‌ساعت پيش از صبحانه و شب هنگام خواب، يك قاشق چايخوري از دارو با آب ميل شود. در صورت نياز، مي‌توان بعد از هر وعده غذا از آن استفاده كرد.

بارداري و شيردهي: در بارداري مصرف نشود.

نکات قابل توصيه: خوردن دارو پيش از غذا موجب کم‌اشتهايي شده و پس از غذا به فرايند هضم کمک مي‌رساند. اين دارو در افراد لاغر اندام ممكن است يبوست ايجاد كند كه در اين صورت بهتر است از گلقند استفاده کنند.

منابع:

1. عقيلي خراساني، مخزن الادويه، تهران: انتشارات باورداران، 2001
2. عقيلي خراساني، قرابادين کبير، موسسه تحقيقات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل، دانشگاه علوم پزشکي ايران، 2007
3. ابن سينا، قانون في الطب، بيروت: انتشارات العلامي، 2005