کپسول اسکبينه (سکبينج)/kapsul-e ’askabina (sakbina(e)j/ 

شکل دارويي: کپسول

موارد مصرف: نافع در درد خاصره

توضيحات:

مذوّب بلغم لزج و زجاجي(به ويژه در مفاصل)؛ نافع در کمردرد و درد مفاصل؛ رافع احتباس طمث و خون لخته شده و جمود لبن؛ كُشنده كرم روده.

 تخم شاهي (تره تيزک): مفتح سده جگر و سپرز و جالي و مدر بول و مفتت حصات و مولد مني و محرك جماع و محلل رياح و هاضم طعام‏ است.

تخم کرفس: مفتح قَوي و محلل و هاضم غذا و جاذب فضول از معده و رحم و جهت استسقا و تسكين اوجاع مفيد است. آشاميدن آن جهت ربو و ضيق النفس و درد پهلو و فواق و برودت احشا و رفع قئ و سحج و مغص و حدت ادويه مفيد است و محرك اشتهاى طعام و باه و محلل رياح و نفخ و معين بر عمل ادويه مسهله بوده و ساير اعمال آن شامل تفتيح سده كبد و طحال و ادرار بول و حيض و اخراج جنين و تنقيه كليه و مثانه و گداختن سنگ مثانه و رفع حصبه و لرز حمى بلغمى و وجع ورك و عرق النسا و نقرس و اوجاع ظهر و اكثر امراض بارد بلغمي مفيد است.‏

تخم شنبليله: تخم آن ملين و منضج و محلل و مبهي و مدر حيض و مقوى ريه است. مطبوخ آن با عسل مسهل و جهت مواد محتبس در سينه و سرفه و ربو و عسر النفس و بواسير و اورام باطني و كسر رياح و دفع بلغم لزج از سينه و تنقيه امعا مفيد است. طبيخ آن به تنهائي و يا با ادويه مناسب جهت تسهيل ولادت و ادرار بول و حيض‏ نافع است.

تخم زنيان: داراي قوت مجففه و ترياقي و ملين و محلل رياح است. آشاميدن آن جهت فالج و رعشه و استرخا و درد سينه و دفع رطوبات و تنقيه چرك و لزوجات آن و تفتيح سدد و تقلب قلب و تليين بطن و تحليل رياح و صلابت كبد و طحال و رفع مغص ريحى‏ مفيد است.

همچنين جهت فواق و قئ و غثيان و جشا و آروغ و بدبو و تخمه و رياح و قراقر و هضم طعام و دفع فساد اشتها و بلت و برودت معده و كبد و احشا و عسر البول و حصات مفيد بوده و مبهى و مسخن احشا و كبد و كليه و مثانه و مسكن مغص و مقوى و مسخن معده و كبد باردين و مدر بول و حيض و شير و عرق است و ناشتا خوردن آن ‏‏استسقا را مفيد است.

زنجبيل: مقوى قوت هاضمه و معده و كبد و مفتح سده جگر و مبهي و محلل رياح غليظ معده و امعا و مقطع بلاغم و رطوبات غليظ چسبيده به سطح معده و امعا و غيرها و مجفف آن‌ها و ملين طبع و مخرج خلط غليظ و رطوبات دماغي و حلق و برودت اعصاب بوده و جهت فالج و كرم معده و يرقان سدى و تقطير البول حادث از برودت و ضعف آلات بول و اسهال كه از فساد غذا باشد مفيد است.

سکبينج: مسخن و ملطف و جالي و محلل رياح و قولنج و اورام صلبه و طحال و غير اينها و مسهل ماء اصفر و بلغم غليظ و لزج و جاذب آن از عمق بدن و مفاصل است كه به آن‌ها چسبيده باشند. داراي قوت ترياقي و مصلح ادويه مسهله و مانع نكايت آن‌ها و قاطع فضول غليظ سينه و ريه و مسكن درد آن و درد مفاصل و ظهر و وركين و طحال و نقرس و مغص و قاتل جنين و مخرج آن و مدر بول و حيض‏ است.

آشاميدن آن جهت امراض بارده بلغمي و اعصاب و برودت آن‌ها و صداع بارد و صرع و فالج كه حس و حركت در آن زائل شده باشد و جهت اوجاع مفاصل‏ مفيد است.

آشاميدن آن جهت تنقيه صدر و استسقا و اسهال ماء اصفر و اخراج سنگ كليه و مثانه و حميات بلغمي و سوداوي دائره و قولنج بلغمي و ريحي و بواسير و رياح آن و برودت كبد و امعا و مقعده و رحم و تحليل خنازير و تقويت باه‏ مفيد است.

آب تره (کراث):  مفتح و ملطف و مبخر است. خوردن آن منقي قصبه ريه و مفتح سده جگر و مقوى هاضمه و كمر و ملين طبع و رافع قولنج و مدر بول و حيض و بعد از طعام مانع ترش شدن آن و اعانت بر هضم و تليين طبع و تقويت باه است. آب آن به قدر سه مثقال و نيم قاطع خون بواسير و محرك باه‏ است.

اين دارو در مجموع براي درمان بيماري‌هاي اعضايي چون ريه، مفاصل، و رحم مفيد است که از بلغم غليظ نشات گرفته باشد. ترکيب اين فراورده به هضم غذا و تسخين معده و کبد کمک کرده و در نتيجه اخلاط سالمي توليد مي‌شود که در اعضاي ضعيفي چون مفصل تجمع نمي‌يابد و فضولات زيادي توليد نمي‌کند. همچنين تحليل رياح و مواد غليظ مجتمع در اعضاي مذکور و دفع آنها باعث رفع بيماري و وجع ناشي از آن مواد مي‌شود.

اجزاء فراورده: تخم شاهي (تره تيزک)، تخم کرفس، تخم شنبليله، تخم زنيان، زنجبيل، سکبينج، آب تره (کراث)

نحوه اثر دارو از ديد طب سنتي: مفتح، محلل رياح، جالي، مقطع و مسهل بلغم، ملطف

مزاج کلي دارو: گرم و خشك

منع مصرف: در افراد داراي معده گرم مصرف نشود. در گرم مزاجان با احتياط تجويز شود.

در التهاب و عفونت و تب‌ها، مبتلايان به تنگي مجاري صفراوي يا سنگ کيسه صفرا و هپاتيت و اسهال صفراوي و دموي، آلرژي و درماتيت و انواع خونريزي‌ها ممنوع است.

شب‌ها مصرف نشود و در صورت نياز به تقسيم وعده‌هاي مصرف دارو، صبح و عصر تجويز شود.

عوارض جانبي: اين دارو با خاصيت گرمي موجب تحليل رطوبات مي‌شود که مي‌تواند مبخر و آزار دهنده شود و ممکن است بيماران به‌خصوص گرم مزاجان دچار عوارض ناشي از صعود ابخره از جمله سردرد و سرگيجه شوند. اين فراورده مي‌تواند باعث به جريان انداختن حيض يا تشديد آن شود.

ممکن است باعث سوزش مجاري گوارشي و در افراد حساس باعث واکنش‌هاي آلرژيک شود. در اين افراد بهتر است دارو با دوز حداقل شروع شود و در صورت بروز عوارض همراه با آب انار يا شربت آبليمو استفاده شود.

دستور مصرف: يک تا دو کپسول پيش از صبحانه ميل شود.

تداخلات دارويي: تاکنون گزارش نشده است. در مصرف کنندگان داروهاي ضد انعقادي و ضد پلاکتي با احتياط تجويز شود. مبتلايان به ديابت بايد قند خون را به دقت کنترل کنند.

مصرف در حاملگي و شيردهي: در اين دو دوره مصرف نشود.

نکات قابل توصيه: اين دارو در بعضي افراد ايجاد لينت مي‌کند. در گرم مزاجان و در فصل گرما با شربت‌هاي خنک مانند آب انار يا شربت نارنج و عرق کاسني و شاهتره مصرف شود.

براي تحليل رطوبات در بافت‌هايي که ضخامت دارند (مانند کيست استخواني و رحم و سينه) از کپسول سکبينج استفاده مي‌شود. کپسول سکبينج براي درمان مادة مستحکم در مفصل مصرف مي‌شود.

اگر بلغم غليظ عامل ايجاد تنگي کانال نخاعي باشد کپسول سکبينج مفيدتر از سورنجان مويزي و در ابدان خشک سورنجان مويزي بهتر از سکبينج است.

منابع:

1. عقيلي خراساني، مخزن الادويه، تهران: انتشارات باورداران، 2001
2. ابن سينا، قانون في الطب، بيروت: انتشارات العلامي، 2005
3. عقيلي خراساني، قرابادين کبير، موسسه تحقيقات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل، دانشگاه علوم پزشکي ايران، 2007
4. قايني هروي، قرابادين صالحي، موسسه تحقيقات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل، دانشگاه علوم پزشکي ايران، 2004
5. American Herbal Products Association's Botanical Safety Handbook-CRC Press (2013)
6. PDR 2008